Kadın cinsel problemlerinin başında cinsel ilişkide hissedilen ağrı sorunu geliyor. Her 10 kadından birisinin problemi olan cinsel ilişki ağrısı veya tıbbi ismi ile ‘disparoni’ hakkında bilgileri Jinekolog Op. Dr. Süleyman Eserdağ cevapladı.
CİNSEL İLİŞKİ AĞRISI NASIL TANIMLANIYOR?
Cinsel birleşme sorasında yaşanılan ağrı, acı, yanma, batma gibi her türlü rahatsızlık verici hisleri ‘cinsel ilişki ağrısı’ (Disparoni) kapsamında tanımlıyoruz. Ülkemizde ve tüm dünyada oldukça sık görülen kadın ve erkeklerde rastlanılan bir cinsel fonksiyon problemidir. Amerikan Psikiyatri Derneği’nin 2013 de yayınlanan DSM 5 sınıflandırma sistemine göre ‘vajinismus sorunu’ ile aynı kategoride; ‘Genitopelvik ağrı ve Birleşme Bozukluğu’ grubunda yer almaktadır.
CİNSEL BİRLEŞME AĞRISI NASIL SINIFLANDIRILIYOR? TÜRLERİ VAR MI?
Bu konuda birkaç sınıflandırmadan bahsedebiliriz. Cinsel birleşmede hissedilen ağrılar vajina girişinde hissedilen (yüzeyel) ve kasık bölgesinde (derin) olarak ikiye ayrılmaktadır.
Sorun bazen ilk cinsel deneyim ile başlayabildiği gibi (Primer- Birincil disparoni), bazen de sonradan da ortaya çıkmış olabilir (Sekonder- İkincil disparoni). Bazen yalnızca bir partnere veya duruma karşı olabildiği gibi (durumsal), tüm partnerlere veya durumlara karşı da olabilir (Genel disparoni). Psikolojik olabileceği gibi, fiziksel patolojilere de bağlı gelişebilir.
EN SIKLIKLA KARŞILAŞILAN TÜR HANGİSİDİR?
Cinsel ağrı sorunu en fazla ‘yüzeyel disparoni’ şeklinde karşımıza çıkmakta. Özellikle vajina girişindeki aşırı hassasiyet, acı, batma gibi durumlarla oldukça sıkça karşılaşıyoruz. ‘Vulvar Vestibulit Sendrom’ (VVS) en sık nedenidir.
VULVAR VESTİBULİT SENDROM NEDİR?
Vajina girişinde, kızlık zarının hemen ön kısmında ince cilt dokusu ile kaplı anatomik bölgeye ‘vestibulm’ adını vermekteyiz. Vulvar Vestibulit Sendrom (VVS) bu bölgenin yangısına bağlı olarak cinsel ilişkide ağrı, acı, yanma, gibi şikâyetlerle kendisini gösteren bir cinsel problemdir. ‘Vulvar Vestibulitis’ ve ‘Vestibulodini’ gibi tıbbi terimlerle de ifade edilir.
Sorunu yaşayan kadınlarda cinsel ilişki ağrısı haricinde kot pantolon, tayt giyme, mens döneminde pet kullanma gibi durumlarda da yanma ve hassasiyet şikayetleri mevcuttur.
Vulvar vestibulitis kadın doğum hekimleri tarafından en sık atlanılan, çoğu zaman fark edilmeyen bir cinsel problemdir. Nitekim bu hastaların görsel muayenelerinde her şey normal olarak izlenmektedir.
VULVAR VESTİBULİT SENDROM TANISI NASIL KONUR?
Tanı hastanın klinik şikayetleri ve jinekolog muayenesinde bu bölgeye pamuk uçlu çubuk ile hafifçe dokunulması ile konmaktadır. Hastalar sorunlarını çok güzel bir şekilde ifade etmektedirler. İlişki sırasında hissedilen keskin acıyı ‘açık yaraya tuz sürme, etlerin bıçakla kesilmesi’ gibi tarif etmektedirler. Yapılan jinekolojik değerlendirmede vestibulm kısmına hafif şekilde pamuk uçlu çubukla dokunmakta bile aşırı şekilde acı, hassasiyet vardır.
VULVAR VESTİBULİTİS NEDEN OLUR?
En sık nedenler vajen giriş bölgesinin kronik tahrişidir. Bu tahriş sık yaşanılan vajinal enfeksiyonlara bağlı olabilir. Sık mantar enfeksiyonları ve diğer vajinitler en sık nedenler arasındadır. Ayrıca rahim ağzı, vajina kanserleri ve genital siğillerin de nedeni HPV enfeksiyonları da önemli yer tutmaktadır. Kokulu WC kağıdı ile temizlenmek, vajinanın sabunla yıkanması, sık pet kullanmak gibi nedenler de vestibulite yol açmaktadır.
VAJİNİSMUS SORUNU DA CİNSEL İLİŞKİDE AĞRIYA YOL AÇABİLİR Mİ?
Evet. Vajinismus kadınlarda cinsel ilişkide yaşanılan kaygılara bağlı olarak kasılma, bunun sonucunda da hiçbir şekilde ilişkiye girememe veya oldukça zor, ağrılı şekilde girebilme gibi şikâyetlerle kendisini göstermektedir. Hastaların pek çoğu hiçbir şekilde ilişkiye giremedikleri için halen bakiredirler. Bir kısmı ise kasılmalara rağmen ilişkiye zorlamakta ve güçlükle birleşme gerçekleşebilmektedir. Yani çoğu zaman vajinismus ve disparoni sorunu birbiri ile örtüşmektedir.
Burada ayrıştırma yapmamız gerekirse; vajinismus genelde psikolojik kaygılara bağlıdır, disparoni ise genelde fiziksel kökenlidir. Ayırıcı tanıda tecrübeli bir jinekolog tarafından yapılan muayene son derece önemlidir.
EVLİLİK SORUNLARI DA CİNSEL İLİŞKİDE AĞRIYA YOL AÇABİLİR Mİ?
Evlilik sorunları cinsel hayatta pek çok problemleri de beraberinde getirmektedir. Eşe karşı öfke, kırgınlık, geçmişte yaşanılan olumsuz olaylar, uyarılmanın yeterince gerçekleşmemesi, cinsellikle ilgili bilgi ve tecrübe eksiklikleri, ön sevişmenin yeterince yapılmaması gibi durumlar vajinal kuruluk ve buna bağlı olarak cinsel ilişki ağrısına yol açabilir.
DERİN DİSPARONİ NEDİR? NEYE BAĞLIDIR?
İlişki sırasında daha üst kısımda, derinde, yani kasık bölgesinde hissedilen ağrılar ‘derin disparoni’ olarak adlandırılır. Myomlar, yumurtalık kistleri, rahim, tüp ve yumurtalık enfeksiyonları, batın içi abseler, endometriosis hastalığı gibi jinekolojik sorunlar derin disparoni nedenidir. Bazen sezaryen sonrası, apandisit ameliyatlarından sonra oluşan batın içi yapışıklıkları da cinsel ağrıya neden olabilmektedir. Ayrıca barsak ve mesane ile ilgili patolojiler de cinsel ilişki ağrısına yol açabilir. Ayrıca her 100 kadının 15’inde görülen rahmin doğuştan ters oluşu (retrovert uterus) da nedenler arasındadır.
Kesin teşhisin konulmasında vajinal ultrason ve bazı kan testleri yol göstericidir.
Derin disparoni tedavisi de altta yatan jinekolojik patolojinin giderilmesi ile yapılmaktadır.
CİNSEL İLİŞKİ AĞRISI TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?
Evet mümkün. Öncelikle tanının doğru şekilde konulması gerekiyor. Daha sonrasında da nedenlerinin saptanması ve nedene yönelik tedavinin uygulanması şarttır. Psikolojik sorunlara bağlı cinsel ilişki ağrısı sorununda psikolojik tedaviler, jinekolojik nedenlilerde ise altta yatan organik patolojinin ortadan kaldırılması gerekiyor. Bazen de hem psikolojik hem de fiziksel nedenler iç içe olabiliyor. Bu durumda da hem fiziksel hem de psikolojik tedaviler birlikte uygulanmalı.
